کریت (koret) نام روستایی است در ۲۰ کیلومتری طبس امروزی و در مسیر طبس به دیهوک قرار دارد. در متون تاریخی و جغرافیایی به نامهای کرین و کری آمده است.
روستای فعلی کریت جزء دهستان نخلستان از دهستانهای بخش مرکزی شهرستان طبس می باشد ، این روستا واقع در ۲۰ کیلومتری جنوب طبس ، سر راه جاده طبس – دیهوک واقع شده است که از شمال به خسرو آباد ، از جنوب به فهالنج ، از شرق به کوههای شتری و از غرب به دشت کویر می رسد ، جمعیت این روستا حدود ۵۰۰۰ نفر است و جزء پرجمعیت ترین روستاهای دهستان نخلستان می باشد.
سفر نامه‌های کهن و منابع و متون تاریخی نشان می‌دهد که طبس امروزی بازمانده شهری تاریخی است که قرنها پیش طبسین نامیده می‌شد که یکی از این ۲ طبس، روستای آباد ، پر رونق و سرسبز کریت است .
چنان که د رکتاب حدود العالم که در قرن چهام نوشته شده، ترشیز، گناباد، تون و کری ( کریت ) شهرکهایی اند از حدود قهستان و نیشابور با کشت و بذر بسیار .
” ( حدود العالم من المشرق الی المغرب با مقدمه بار تولد کابل ، ۱۳۴۲، ص۳۸۷ ).
این روستا که قبلاً کوچکتراز طبس بوده همراه با طبس خرما، طبسین را تشکیل می داده اند .
کریت در قدیم بعنوان شهری مهم نام برده میشود وهمسنگ طبس بوده بصورتیکه اطلاق لفظ طبسین برای ( طبس و کریت ) بوده است.
مزاری مشهوربه مزار میر عمرو در ده کریت قرار دارد که اهالی آنرا از فرماندهان سپاه اسلام میدانند که میتوان احتمال داد مزار مالک بن عمرو و مالک ذئب از سرداران سپاه اسلام و تعقیب کنندگان یزدگرد باشند.این قبر در زیر آوار زلزله ۱۳۵۷ مدفون است. در نزدیکی این مدفن درخت گزی نیز وجود دارد.
از مشاهیر کریت محمد رضا مدرس که در کریت روحانی بوده و به کار طبابت نیز میپرداخته میتوان نام برد.
بند تاریخی کریت به عنوان کهن ترین سد قوسی جهان و بزرگترین دستاورد سد سازان ایرانی در طول تاریخ مربوط به قرن پنجم هجری با بیش از ۱۰۰۰ سال قدمت ، منظره چشم نواز و سرسبز نخلستان های وسیع با نخل های بلند و پر ثمر با رطب درشت و خوشمزه کبکاب و مزارع سرسبز و خرم گل نرگس و مزارع گسترده صیفی جات و سبزیجات که هر بیننده ای را به وجد می آورد ، این روستای تاریخی و زیبای قلب کویر را در شمار زیباترین مناطق تاریخی و گردشگری کشور قرار داده است .یکی از جاذبه های زیبای منحصر به فرد تاریخی روستای کریت ، بند کریت یا همان سد تاریخی کریت است . نکته جالب قابل تأمل این است که این بند تاریخی در زلزله ویرانگر ۷٫۴ ریشتری سال ۱۳۵۷ طبس آسیب ندید و کارشناسان بین المللی سدهای بزرگ، احداث بند کریت را شگفت آورترین دستاورد بشر در قرون وسطی نامیده اند .
منبع : دانشنامه طبس